Piłka nożna jako dyscyplina sportowa zanotowała spory rozwój na przestrzeni lat. Zmiany w przepisach gry, nowe interpretowanie zagrań, czy postępująca technologia sprawiły, że futbol stał się jeszcze bardziej skomplikowany. Ma to swoje plusy, ponieważ dzięki temu również jest bardziej sprawiedliwy. W przypadku kontrowersyjnej sytuacji związanej z czerwoną kartką, uznaniem bramki sędziowie nie muszą natychmiast podejmować decyzji, bowiem mają wsparcie w postaci systemu VAR, który pojawił się w piłce nożnej w 2016 roku. Czym jest VAR w piłce nożnej oraz w jaki sposób mogą z niego korzystać sędziowie? Kiedy arbiter może skorzystać ze wsparcia VAR? Na te pytania i wiele innych odpowiemy w dalszej części tekstu!

Co to jest system VAR w piłce nożnej?

Postępująca technologia oraz pojawiające się nowe możliwości mają wpływ na udoskonalenie każdej dziedziny naszego życia. Dokładnie tak samo jest w sporcie, gdzie decyzje ludzkie są wspierane przez nowe rozwiązania. Nie inaczej jest w piłce nożnej, gdzie podczas piłkarskich pojedynków zagościł system VAR. W ostatnich latach zrewolucjonizował on futbol i sprawił, że sędziowie mają dodatkowe wsparcie przy podejmowaniu decyzji. Oczywiście nie przy każdej, bowiem system VAR może zareagować wyłącznie w sytuacjach wyższej rangi. VAR – czyli video assistant referee to inaczej wideoweryfikacja. Traktuje się go jako system pomocniczy, adresowany do sędziów, który ma ich wspierać w kluczowych dla meczu sytuacjach. Przede wszystkim celem VAR jest zapobieganie błędom, które mogą mieć wpływ na rozstrzygnięcie spotkania. Regulamin piłki nożnej i przepisy gry jasno precyzują, kiedy VAR może wkroczyć do gry i przywołać sędziego głównego do monitora, aby powtórnie obejrzał daną sytuację.

Technologia stojąca za systemem VAR

Wprowadzenie systemu VAR do piłki nożnej nie byłoby możliwe bez rozwijającej się technologii. Nie we wszystkich meczach piłki nożnej sędziowie mogą mieć wsparcie VAR-u, ponieważ muszą zostać spełnione warunki, aby mógł on działać poprawnie. System VAR opiera się na rozwiązaniach technologicznych, wśród których należy wyróżnić: system transmisji wideo, oprogramowanie do analizy wideo, zespół sędziów wideo. Aby system VAR działał poprawnie, mecz piłki nożnej z reguły musi być transmitowany, a potyczka nagrywana przy udziale kilku kamer, które zapewniają odpowiednią rozdzielczość i częstotliwość klatek. Co więcej, specjalne oprogramowanie zapewnia zatrzymywanie akcji, analizowanie danego zagrania, a także co najważniejsze nakładanie pionowej linii na obraz, która wskazuje, czy zawodnik był na spalonym. Na meczu, na którym wykorzystywany jest system VAR, obecni są dodatkowi sędziowie, którzy są w stałym kontakcie z arbitrem głównym.

Kontrowersje wokół systemu VAR

Z reguły system VAR ma wspierać sędziów i dbać o to, aby decyzje były podejmowane prawidłowo, lecz w historii piłki nożnej moglibyśmy wskazać kilka kontrowersyjnych sytuacji, gdzie VAR nie zachował się właściwie. Największe kontrowersje pojawiają się przy okazji komunikacji pomiędzy arbitrem głównym a sędzią VAR. Przede wszystkim wiążę się to z tym, że sędzia VAR w przypadku nieoczywistej sytuacji dla kibiców nie zawsze wzywa sędziego głównego do monitora, abym sam obejrzał powtórkę.

Przykładem może być listopadowy mecz Ligi Mistrzów pomiędzy PSG a Newcastle United, w którym Szymon Marciniak po interwencji VAR zdecydował się odgwizdać rzut karny. Polak początkowo podjął dobrą decyzję o braku jedenastki, lecz później ją zmienił, co jak podkreślają piłkarscy obserwatorzy, okazało się błędem.

Kiedy sędzia korzysta z systemu VAR?

Tylko w uzasadnionych przypadkach system VAR może zostać wykorzystany. Warto zaznaczyć, że system wideoweryfikacji nie może zostać użyty na wniosek zawodników, trenerów, sztabów szkoleniowych, bowiem arbiter główny podbiega do monitora wyłącznie po wezwaniu go przez sędziego VAR. Sędzia i asystent wideo to jedyne osoby, które mogą poprosić o obejrzenie powtórki. Sędzia korzysta z VAR, sprawdzając następujące sytuacje: gol (uznanie, bądź nieuznanie strzelonej bramki), rzut karny (podyktowanie lub niepodyktowanie), czerwona kartka (druga żółta kartka nie podlega wideoweryfikacji), ukaranie żółtą lub czerwoną kartką niewłaściwego zawodnika.

Różnice między Goal Line Technology a VAR

Goal Line Technology przekazuje informacje wyłącznie o tym, czy futbolówka przekroczyła linię bramkową i czy bramka powinna zostać uznana. Goal Line Technology działa automatycznie za pomocą czujników. Z kolei VAR jest dużo bardziej rozbudowany i może interweniować w wielu sytuacjach. Nie jest automatyczny tak jak GLT.

Sytuacje, w których używany jest VAR

Tak jak już wcześniej wspomnieliśmy, aby VAR zainterweniował, na boisku musi dojść do konkretnych zdarzeń. Technologia VAR może pomóc podjąć decyzje arbitrowi tylko wówczas, gdy zachodzą następujące przesłanki: gol (uznanie, bądź nieuznanie strzelonej bramki), rzut karny (podyktowanie lub niepodyktowanie), czerwona kartka (druga żółta kartka nie podlega wideoweryfikacji), ukaranie żółtą lub czerwoną kartką niewłaściwego zawodnika.

Jakie są zalety i wady systemu według trenerów, zawodników i kibiców?

Kibice, trenerzy i zawodnicy dostrzegają plusy i minusy systemu VAR. Wśród głównych zalet należy podkreślić, że dzięki VAR rywalizacja na boisku jest bardziej sprawiedliwa, a kluczowe decyzje podejmowane są w zgodzie z przepisami. System VAR zmniejszył liczbę boiskowych kontrowersji. Niestety pojawiły się także wady. Do nich należy zaliczyć wydłużający się czas na podjęcie decyzji, ale również dezorientacje kibiców na stadionie, którzy tak naprawdę nie mają pojęcia, jaka sytuacja jest analizowana.